Την ανάπτυξη του παρόντος κειμένου ανέλαβε η επιστημονική ομάδα του Ινστιτούτου Prolepsis.
Την περίοδο των τελευταίων εννέα μηνών, όλοι μας έχουμε έρθει αντιμέτωποι με μια νέα πραγματικότητα, λόγω της πανδημίας του νέου κορωνοϊού. Είναι γεγονός, πως αυτή η νέα πραγματικότητα έχει επιφέρει ριζικές αλλαγές στην καθημερινότητά μας και στον τρόπο ζωής μας.
Την 1η Σεπτεμβρίου, ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, η έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς στις 14 Σεπτεμβρίου. Τα σχολεία λειτουργούν σε πλήρη σύνθεση των σχολικών μονάδων, σε συνδυασμό με την εφαρμογή ειδικών μέτρων. Τα νέα αυτά μέτρα περιλαμβάνουν την εκτεταμένη χρήση μάσκας, τα διαφορετικά διαλλείματα των μαθητών, την αυστηρή τήρηση των κανόνων υγιεινής, τη διατήρηση των αποστάσεων εντός των σχολικών τάξεων και τη χορήγηση ατομικού παγουριού σε όλους τους μαθητές.
Είναι αναμενόμενο, λόγω της COVID-19, η επαναλειτουργία των σχολείων να προκαλεί – μεταξύ των θετικών συναισθημάτων – και ένα άγχος ή φόβο, τόσο στα παιδιά όσο και στους γονείς και τους εκπαιδευτικούς. Ωστόσο, όπως όλοι γνωρίζουμε, η επαναλειτουργία των σχολείων είναι ιδιαίτερα σημαντική σε πολλαπλά επίπεδα.
Αρχικά, η δια ζώσης διδασκαλία έχει σημαντικά οφέλη, ιδιαίτερα μάλιστα για τα παιδιά μικρής ηλικίας, τα οποία ενδεχομένως να δυσκολεύονται περισσότερο με την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Η επιστροφή των παιδιών στο σχολείο είναι απαραίτητη για την απόκτηση νέων γνώσεων, αλλά και γιατί συμβάλλει στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων, μέσω της κοινωνικοποίησής τους και της δημιουργίας σχέσεων με τους δασκάλους και τους συμμαθητές τους. Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με τη συμμετοχή των παιδιών στις σχολικές δραστηριότητες και στο παιχνίδι, έχουν θετικό αντίκτυπο στην κοινωνική, γνωστική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών και των εφήβων. Συμβάλλουν με τον τρόπο αυτό, στη βελτίωση της σωματικής και της ψυχικής τους υγείας.
Δεν πρέπει ακόμα να ξεχνάμε, ότι η παρουσία των παιδιών στο σχολείο δίνει τη δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς να επιστρέψουν και πάλι, κανονικά στη δουλειά τους.
Τα παιδιά, ακόμη και τα πολύ μικρά σε ηλικία, μπορούν να προσβληθούν από το νέο ιό. Συνήθως ωστόσο, τα παιδιά είναι ασυμπτωματικά ή αποτελούν ασυμπτωματικούς φορείς της νόσου. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων, λιγότερο από 5% των κρουσμάτων στην Ευρώπη αφορά παιδιά. Το αντίστοιχο ποσοστό παγκοσμίως κυμαίνεται από 1 έως 7 %. Μεταξύ των παιδιών, τα βρέφη και τα νεογνά καθώς επίσης και τα παιδιά με υποκείμενα νοσήματα, φαίνεται να αποτελούν τις πιο ευάλωτες ομάδες για την εμφάνιση της νόσου.
Γενικά, σε περίπτωση που εκδηλωθούν συμπτώματα στα παιδιά, αυτά φαίνεται να είναι πιο ήπια, όπως:
Άλλα συμπτώματα της COVID-19 που μπορεί να εμφανιστούν στα παιδιά είναι:
Ο ρόλος των παιδιών στη μετάδοση του ιού δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητός στην επιστημονική κοινότητα. Σε κάθε περίπτωση όμως, τα παιδιά και οι έφηβοι, ενδέχεται να έχουν μεγαλύτερο αριθμό επαφών, ειδικά στο πλαίσιο του σχολείου ή της κοινότητας. Για τον λόγο αυτό, είναι πολύ σημαντική η τήρηση των κανόνων ατομικής προστασίας από τα παιδιά και ιδιαίτερα η εκπαίδευσή τους στους κανόνες αυτούς.
Η διασφάλιση της τήρησης των κανόνων ατομικής προστασίας και υγιεινής, τόσο στο σχολείο όσο και εκτός αυτού, παίζει καθαριστικό ρόλο στον περιορισμό της πιθανότητας μετάδοσης του ιού. Οι πρακτικές συμβουλές που ακολουθούν, μπορούν να βοηθήσουν στην υιοθέτηση των σωστών μέτρων ατομικής προστασίας.
1. πριν καταναλώσει φαγητό ή πριν πιει κάτι
2. πριν και μετά τη χρήση της τουαλέτας
3. αφού βήξει, φτερνιστεί ή φυσήξει τη μύτη του
4. κατά την άφιξή του στο σχολείο και ιδιαίτερα στην περίπτωση που η μετακίνηση γίνεται με σχολικά λεωφορεία ή μέσα μαζικής μεταφοράς
5. κατά την επιστροφή του στο σπίτι
Ένας από τους πιο σημαντικούς κανόνες ατομικής υγιεινής για την αποφυγή μετάδοσης της νόσου COVID-19 είναι το τακτικό και σχολαστικό πλύσιμο των χεριών. Είναι εξαιρετικά σημαντικό λοιπόν, να μάθουμε στο παιδί να τηρεί την υγιεινή των χεριών. Εξίσου αναγκαίο είναι να του δείξουμε πώς να βήχει στον αγκώνα του. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζει ότι πρέπει να μας ενημερώνει σε περίπτωση που νιώθει οποιαδήποτε αδιαθεσία, κυρίως πυρετό, βήχα ή κάποια δυσκολία στην αναπνοή. Για παιδιά μικρότερης ηλικίας μπορούμε να κάνουμε πιο διασκεδαστική τη διαδικασία εξοικείωσης με τους κανόνες αυτούς. Για παράδειγμα, το πλύσιμο των χεριών μπορεί να γίνεται μέσα από κάποιο τραγούδι!
Μπορούμε να συζητήσουμε με το παιδί σχετικά με τα μέτρα ατομικής υγιεινής, εξηγώντας του με απλά λόγια και ανάλογα με την ηλικία του. Προσέχουμε πάντα ωστόσο, να μην του μεταδίδουμε κάποιο προσωπικό άγχος ή φόβο. Δεν ξεχνάμε, ότι τα παιδιά αντιλαμβάνονται τόσο λεκτικά όσο και μη-λεκτικά μηνύματα (όπως εκφράσεις ή κινήσεις) και τις αντιδράσεις μας σε αυτά. Συνεπώς, όταν μιλάμε μαζί τους προσπαθούμε να είμαστε ήρεμοι. Στόχος μας δεν είναι να τρομοκρατήσουμε το παιδί μας, προκειμένου να ακολουθήσει τους κανόνες. Στόχος μας είναι να το βοηθήσουμε να κατανοήσει, γιατί χρειάζεται να αποκτήσει αυτές τις συνήθειες, οι οποίες μπορούν να το προφυλάξουν από τη μετάδοση, όχι μόνο της COVID-19, αλλά και οποιασδήποτε άλλης ίωσης.
Συγχρόνως θα πρέπει να θυμόμαστε ότι αποτελούμε πρότυπο ως γονείς και για αυτό είναι σημαντικό να βλέπει και από εμάς τους ίδιους ότι ακολουθούμε αυτές τις συνήθειες.
Η χρήση της μάσκας, σε συνδυασμό με άλλα μέτρα, όπως η τήρηση κοινωνικών αποστάσεων, η υγιεινή των χεριών και ο επαρκής φυσικός αερισμός των κλειστών χώρων, είναι ευρέως αποδεδειγμένο μέτρο πρόληψης λοιμώξεων του αναπνευστικού γενικά.
Ειδικότερα, με τη χρήση της μάσκας αποφεύγεται η μετάδοση των σταγονιδίων του αναπνευστικού στον αέρα ή σε άλλους ανθρώπους. Έρευνες δείχνουν ότι η χρήση της μάσκας μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στον περιορισμό της μετάδοσης του νέου κορωνοϊού, ιδιαίτερα από όσους δεν εμφανίζουν ή δεν έχουν ακόμα εμφανίσει συμπτώματα. Η καθολική χρήση της μάσκας αποτελεί επομένως βασική προϋπόθεσή για την επιστροφή στις καθημερινές μας συνήθειες, αλλά και για τη συνέχιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Είναι ένα απαραίτητο μέτρο για την προστασία των παιδιών, τη δική μας ως γονέων, όπως και των αγαπημένων μας.
Παράλληλα, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η χρήση της μάσκας δεν είναι επικίνδυνη για την υγεία και την ανάπτυξη των παιδιών. Όπως έχει αποδειχθεί επιστημονικά, ακόμα και σε άτομα που χρησιμοποιούν μάσκα για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι επηρεάζει την ανάπτυξη των πνευμόνων τους ή ότι εξασθενεί το ανοσοποιητικό τους σύστημα. Αντιθέτως, η χρήση μάσκας κρίνεται αναγκαία, ειδικά σε περιπτώσεις παιδιών που βρίσκονται σε ανοσοκατοστολή, όπως τα παιδιά που ακολουθούν κάποια χημειοθεραπεία για την αντιμετώπιση μορφών καρκίνου.
Αρχικά, είναι απαραίτητο το παιδί να μάθει να χρησιμοποιεί σωστά τη μάσκα. Είναι πολύ πιθανό η χρήση της στην αρχή, να του φαίνεται τρομακτική, να του προκαλεί άγχος ή νευρικότητα, ακόμα και αναστάτωση ή απογοήτευση. Με τη δική μας βοήθεια όμως, μπορεί γρήγορα να τη συνηθίσει και να τη χρησιμοποιεί με το σωστό τρόπο. Σε αυτό μπορούν να μας βοηθήσουν οι παρακάτω συμβουλές:
1. Τα παιδιά ηλικίας 2-4 ετών μαθαίνουν πιο εύκολα μέσα από το παιχνίδι. Επομένως, με αυτόν τον τρόπο είναι πιο πιθανό να αποδεχτούν τις μάσκες ως ένα θετικό κομμάτι της καθημερινότητάς τους. Μερικές ιδέες είναι να παροτρύνουμε το παιδί να ζωγραφίσει τη μάσκα του, να κολλήσει αυτοκόλλητα, να διακοσμήσει την υφασμάτινη μάσκα του ή να διαλέξει μια μάσκα με τον αγαπημένο του χαρακτήρα. Μπορούμε, ακόμα, να φτιάξουμε ή να φορέσουμε μάσκες και σε κάποιο αγαπημένο λούτρινο παιχνίδι του παιδιού, ώστε να το βοηθήσουμε να εξοικειωθεί περισσότερο με την εικόνα της μάσκας.
2. Τα παιδιά ηλικίας 5-12 ετών συνήθως θέλουν να καταλαβαίνουν γιατί πρέπει να κάνουν κάτι, ενώ παράλληλα τους αρέσει να βοηθούν. Η ιδέα επομένως ότι φορώντας τη μάσκα βοηθούν τους γύρω τους και την ευρύτερη κοινότητα, μπορεί να βοηθήσει παιδιά αυτής της ηλικίας, να την υιοθετήσουν πιο εύκολα.
3. Τα παιδιά ηλικίας 13-18 ετών θέλουν να είναι ανεξάρτητα, ενώ συνήθως νιώθουν αήττητα. Συγχρόνως, χρειάζονται να νιώθουν ότι οι γύρω τους είναι σε θέση να κατανοήσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να συζητάμε μαζί τους και να τους δίνουμε χώρο να εκφράσουν οποιαδήποτε ανησυχία, συναίσθημα ή φόβο. Επιπλέον, δεδομένου ότι τα παιδιά στην εφηβεία εκτίθενται σε πληθώρα πληροφοριών, είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε τυχόν λανθασμένες πληροφορίες που μπορεί να έχουν σχετικά με τον ιό και τη μετάδοση αυτού.
Είναι απόλυτα κατανοητό, ότι η επιστροφή στη σχολική κοινότητα, σε συνδυασμό με τη συνεχόμενη εξέλιξη της πανδημίας, αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις την περίοδο αυτή. Παράλληλα, δημιουργεί στο σχολικό περιβάλλον μία νέα πραγματικότητα. Ως γονείς στηρίζουμε το παιδί μας, το βοηθάμε να εξοικειωθεί και να υιοθετήσει τα μέτρα ατομικής προστασίας και υγιεινής και πάντα θυμόμαστε να λειτουργούμε ως σωστό πρότυπο αναφορικά με τα απαραίτητα μέτρα για τη προστασία από το νέο κορωνοϊό.
Προσπαθούμε επίσης να δίνουμε χώρο στο παιδί να εκφραστεί. Συζητάμε μαζί του και το ρωτάμε αν έχει απορίες, πώς μπορεί να νιώθει ή τι συναισθήματα του προκαλούν οι αλλαγές που βιώνει. Είναι σημαντικό να προσπαθούμε να καταλάβουμε και μη λεκτικά μηνύματα. Για παράδειγμα, αλλαγές στη γλώσσα του σώματος ή στον τόνο της φωνής πιθανώς σχετίζονται με το άγχος. Το παιδί, ανεξάρτητα από την ηλικία του, χρειάζεται να νιώθει την ασφάλεια ότι είμαστε δίπλα του και ότι το στηρίζουμε σε οτιδήποτε προκύψει! Για αυτό, είναι σημαντικό να το ενθαρρύνουμε να μας μιλάει για τα συναισθήματά του.
Η επιστροφή των παιδιών στο σχολείο υπό τις κατάλληλες προϋποθέσεις είναι σημαντική για την προσωπική και κοινωνική ανάπτυξη και την εκπαιδευτική διαδικασία. Παραμένει ωστόσο απαραίτητο η επιστροφή στο σχολείο να γίνει εφαρμόζοντας τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης και προφύλαξης των μαθητών, των εκπαιδευτικών και της σχολικής κοινότητας εν γένει, ώστε να αποφευχθεί η διασπορά της μετάδοσης του ιού στο σχολικό περιβάλλον και την κοινωνία.
Για τη δημιουργία του παρόντος χρησιμοποιήθηκαν οι εξής πηγές:
Πηγή: interamerican.gr